(artykuł) Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawn

mjkuna
Posty: 29
Rejestracja: 20 mar 2006, o 12:35
Lokalizacja: Stargard in Pommern

(artykuł) Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawn

Postautor: mjkuna » 22 sty 2008, o 16:10

Wiatrak wzniesiono w tym samym roku, na fundamentach wyburzonej w 1726 środkowej budowli bramy miejskiej (tzw. bramy przedniej) i starej baszty miejskiej, oraz małej baszty wykuszowej (Wiekhaus).
mam pytanie, o którą basztę otwartą chodzi, bo z tego co wynika z widoków miast baszta położona po południowej stronie bramy była basztą zamknięta, dwustopniową?
baszta po północnej stronie była chyba też przebudowana w późniejszym czasie na basztę zamkniętą? czy może chodzi o dobudowany do kurtyny muru dom (na powyższym planie Wohnhaus lub Schuppen), a nie czatownię? do czego odnosi się "stara baszta miejska"?
druga sprawa - sama nazwa Bramy Passawskiej dziwnie mi się kojarzy czy to z Pasewalkiem (w kierunku którego prowadziła), czy z pastwiskiem (vide osiedle kolonistów rolnych). oczywiście są to tylko skojarzenia :D ale imho pogląd prof. Rymara wydaje mi się najbardziej prawdopodobny
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Re: (artykuł) Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe

Postautor: Schulz » 23 sty 2008, o 22:43

mjkuna pisze:
Wiatrak wzniesiono w tym samym roku, na fundamentach wyburzonej w 1726 środkowej budowli bramy miejskiej (tzw. bramy przedniej) i starej baszty miejskiej, oraz małej baszty wykuszowej (Wiekhaus).
mam pytanie, o którą basztę otwartą chodzi, bo z tego co wynika z widoków miast baszta położona po południowej stronie bramy była basztą zamknięta, dwustopniową?
baszta po północnej stronie była chyba też przebudowana w późniejszym czasie na basztę zamkniętą? czy może chodzi o dobudowany do kurtyny muru dom (na powyższym planie Wohnhaus lub Schuppen), a nie czatownię? do czego odnosi się "stara baszta miejska"?
druga sprawa - sama nazwa Bramy Passawskiej dziwnie mi się kojarzy czy to z Pasewalkiem (w kierunku którego prowadziła), czy z pastwiskiem (vide osiedle kolonistów rolnych). oczywiście są to tylko skojarzenia :D ale imho pogląd prof. Rymara wydaje mi się najbardziej prawdopodobny
Kolejny raz dziękuję mjkunie za wnikliwą analizę mojego serialu pod tytułem „Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe”. Jak widzę, tym razem problem dotyczy pozostałości bramy Passawskiej w XVIII wieku. Otóż, jak wiemy, w wyniku działań wojennych z roku 1659 zespół bramny traci na znaczeniu i oprócz środkowej budowli bramy miejskiej (tzw. bramy przedniej), zostaje zburzony. Prawdopodobny wygląd bramy po zburzeniu widzimy na rysunku przedstawiającym oblężenie Szczecina w roku 1677. Przyznaję, że okoliczności powstania wiatraka na ruinach Bramy Passawskiej przedstawiłem zbyt ogólnikowo, stąd być może to nieporozumienie. Jak to wyglądało, możemy przeczytać w opracowaniu C. Fredricha, Die Baugeschichte Stettins unter König Friedrich Wilhelm I [w:] BSt NF Bd. XXXI, Stettin 1929, s. 94. W roku 1725 na życzenie króla Fryderyka Wilhelma I postanowiono wybudować wiatrak dla potrzeb miasta Szczecina. Pierwotnie planowano ustawić go, jak życzył sobie jeden z potencjalnych dzierżawców, na bastei, budowli fortyfikacyjnej, wzniesionej na planie podkowy, określanej przez Fredricha nazwą „hohe Rondell” (wysoki Rondel, być może chodzi tu o jeden z istniejących w tym czasie barbakanów, bramy Młyńskiej, lub Świętego Ducha). Ostatecznie wybrano miejsce, na którym usytuowana była wspomniana wyżej środkowa brama Passawska, stara baszta miejska, położona w ciągu muru miejskiego (czyli prawdopodobnie jeszcze średniowieczna) oraz mała baszta wykuszowa (Wiekhaus). Do tego doszedł kawałek placu należącego do budynku wybudowanego w roku 1727 z przeznaczeniem na koszary. Miasto po licznych przepychankach, do kogo należą stare umocnienia miejskie, czy do miasta, czy do państwa pruskiego, otrzymało zadośćuczynienie w kwocie 25 talarów za bramę i basztę wykuszową. Analizując wnikliwie ten tekst wydaje się jednak, że Fredrich pisząc, gdzie ostatecznie ustawiono ten wiatrak, podaje, że „wybrano miejsce środkowej Bramy Passawskiej, [tj.] starej baszty miejskiej i małej baszty wykuszowej” (die Stätte des innersten Passauer Tores, eines alten Stadtmauerturmes und eines kleinen Wiekhauses gewählt). Czyli podsumowując, wspomniana przeze mnie w artykule „stara baszta miejska”, to budowla, jaka ostatecznie powstała na miejscu Bramy Passawskiej w ciągu XVII wieku. Dalej Fredrich pisze, że bramę zburzono w 1726 roku i na pozostałym po niej fundamencie, wysokim na 37,5 stopy, osadzono wiatrak. Został on wydzierżawiony w roku 1727 radcy wojennemu Winkelmannowi. Do całości należały budynki gospodarcze, usytuowane od strony wschodniej. Na załączonym planie z XVIII w. (ryc. 17), opisane to jest w kolejności:
1/ Mühle (młyn, określony w tekście opracowania Fredricha jako wiatrak)
2/ Wohnhaus [319] (dom mieszkalny, określony jako budynek gospodarczy)
3/ Schuppen (szopa, określona jako stodoła)
Wiatrak, jako, ze zakłócał spokój okolicznym mieszkańcom, został zburzony w roku 1838. Tyle na ten temat Fredrich. Pozostaje nam jeszcze sprawa tej baszty wykuszowej. Niestety widoki miasta średniowiecznego, jakie się zachowały nie są na tyle miarodajne, by określić jej faktyczne położenie. Wiemy, że w pobliżu bramy istniała baszta wykuszowa, określana przez Fredricha (Die älteren Stettiner Strassennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung – von
H. Lemcke, zweite neubearbeitete Auflage von C. Fredrich, Stettin Leon Sauniers Buchhandlung 1926, s. 54) jako „Wiekhaus Nr. XIII”, licząc od Bramy Panieńskiej. Czy o tą chodzi, tak do końca nie jestem pewien.
Mój pogląd na temat pochodzenia nazwy Bramy Passawskiej w dalszym ciągu jest zbieżny z poglądem wyrażonym przez prof. Rymara w przypisie do "Pomeranii", t. II, T. Kantzowa.
A tak przy okazji, co się stało ze stroną http://www.muryobronne.republika.pl/szc ... zecin.html.
Pozdrawiam.
mjkuna
Posty: 29
Rejestracja: 20 mar 2006, o 12:35
Lokalizacja: Stargard in Pommern

Postautor: mjkuna » 24 sty 2008, o 12:25

dzięki :)
dwustopniowa baszta położona na południy wschód od Bramy Passawskiej pochodziła z XV wieku (być może była wzmiankowana w 1464 roku chyba jako Neues Turm ??), stopień górny był ośmioboczny
co do mojej strony mam nadzieję, że w przyszłości ją reaktywuję :D
Awatar użytkownika
Bachinstitut
Expert
Posty: 11311
Rejestracja: 22 cze 2004, o 17:54

(artykuł) Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawn

Postautor: Bachinstitut » 25 sty 2008, o 16:02

W ostatniej tabeli z numeracją ulic są błędy.

1.
Große Wollweberstraße 43 to poprzednio Kuhstraße 279, a nie 279-278, bo
278 należy do Rosengarten: Rosengarten 278 = Rosengarten 77

2.
Grüne Schanze 11a-14 to zaplecza parceli przy Rosengarten 272, 273, 274-275 i 276
Erich-Falkenwalder-Gesellschaft
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Re: (artykuł) Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe

Postautor: Schulz » 25 sty 2008, o 17:35

Bachinstitut pisze:W ostatniej tabeli z numeracją ulic są błędy.

1.
Große Wollweberstraße 43 to poprzednio Kuhstraße 279, a nie 279-278, bo
278 należy do Rosengarten: Rosengarten 278 = Rosengarten 77

2.
Grüne Schanze 11a-14 to zaplecza parceli przy Rosengarten 272, 273, 274-275 i 276
No nareszcie p. Główny Recenzencie. Pierwszy punkt już poprawiam zgodnie z zaleceniem. Co do drugiego punktu mam pytanie: czy ten Pockenlazarett też miał jakiś numer (czyżby 1133 ?, za diaska nie mogę go odczytać na mojej fotokopii planu z 1811). Poniżej poprawiony fragment tabeli.
Załączniki
frgm. tab.1 do Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawnego Szczecina (32).
frgm. tab.1 do Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawnego Szczecina (32).
Ostatnio zmieniony 26 sty 2008, o 02:19 przez Schulz, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
Bachinstitut
Expert
Posty: 11311
Rejestracja: 22 cze 2004, o 17:54

Postautor: Bachinstitut » 25 sty 2008, o 18:45

Schulz pisze: czy ten Pockenlazarett też miał jakiś numer (czyżby 1133 ?, za diaska nie mogę go odczytać na mojej fotokopii planu z 1811). Poniżej poprawiony fragment tabeli.
1133, jak 1134, 1135 i 1136 to leżą po drugiej stronie przy Klosterhofie.
A przy Grüne Schanze te ewentualnie 1184, 1185, 1186.
1183 też przy Klosterhof.
Pockenlazarett - nie wiem.
Erich-Falkenwalder-Gesellschaft
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Postautor: Schulz » 25 sty 2008, o 20:47

Bachinstitut pisze:
Schulz pisze: czy ten Pockenlazarett też miał jakiś numer (czyżby 1133 ?, za diaska nie mogę go odczytać na mojej fotokopii planu z 1811). Poniżej poprawiony fragment tabeli.
1133, jak 1134, 1135 i 1136 to leżą po drugiej stronie przy Klosterhofie.
A przy Grüne Schanze te ewentualnie 1184, 1185, 1186.
1183 też przy Klosterhof.
Pockenlazarett - nie wiem.
No przecież piszę, że z mojej fotokopii ciężko mi odczytać, ale dzięki. Tak na marginesie, pomiędzy zabudowaniami o nr 1184, 1185, 1186 oraz tym Pockenlazarett a tyłami Rosengarten 272, 273, 274-275 i 276 w 1851 roku przebiegała pierwsza wersja ulicy „grüne Schanzen Strasse” i stąd chyba taka nietypowa numeracja. A u mnie jednak na tym planie z 1811 jest jakiś numer na budynku tego lazarettu i to czterocyfrowy.
Co Ty taki sztywny dzisiaj jesteś, no i mało rozmowny?
Awatar użytkownika
Bachinstitut
Expert
Posty: 11311
Rejestracja: 22 cze 2004, o 17:54

Postautor: Bachinstitut » 25 sty 2008, o 22:35

Schulz pisze:A u mnie jednak na tym planie z 1811 jest jakiś numer na budynku tego lazarettu i to czterocyfrowy.
Ja w ogóle nie mogę zlokalizować tego Pokena ani na mapie, ani w Abuchach.
Na magicznym planiku też go nie ma... :cry:
Erich-Falkenwalder-Gesellschaft
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Postautor: Schulz » 25 sty 2008, o 23:26

Bachinstitut pisze:
Schulz pisze:A u mnie jednak na tym planie z 1811 jest jakiś numer na budynku tego lazarettu i to czterocyfrowy.
Ja w ogóle nie mogę zlokalizować tego Pokena ani na mapie, ani w Abuchach.
Na magicznym planiku też go nie ma... :cry:
Popatrz na plan w galerii (Strona główna > Inne > Plany, mapy, panoramy > Szczecin do 1900 - Plany miasta, plik 10/25). Poken to ten budynek przy "an der grünen Schanze” po lewej stronie ulicy, bez numeru (powyżej po drugiej stronie jest nr 277)
Załączniki
Plan von Stettin im Jahre 1847, fragment
Plan von Stettin im Jahre 1847, fragment
Awatar użytkownika
Bachinstitut
Expert
Posty: 11311
Rejestracja: 22 cze 2004, o 17:54

Postautor: Bachinstitut » 25 sty 2008, o 23:34

To ja jednak mam pokemona na planiku.
Może być 495, który w AB jest po tej wschodniej części Grüne Schanze?
Tylko, że to jakieś więzienie, czy coś.
Ale w AB 1856 ten numer 495 jest pod Kleiner Paradeplatz.
Nie do końca to rozumiem.
Erich-Falkenwalder-Gesellschaft
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Postautor: Schulz » 25 sty 2008, o 23:45

Na innym planie, z roku 1858 jest oznaczony literką C, i opisany w legendzie jako Interimistisches Krankenhaus, sog. Pockenlazarett, Grüne Schanze.
Załączniki
Stettin im Jahre 1858, fragment
Stettin im Jahre 1858, fragment
Awatar użytkownika
Bachinstitut
Expert
Posty: 11311
Rejestracja: 22 cze 2004, o 17:54

Postautor: Bachinstitut » 26 sty 2008, o 00:00

Znam ten plan, ale AB 1858 jest tam ciągle więzienie.
Erich-Falkenwalder-Gesellschaft
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Postautor: Schulz » 26 sty 2008, o 02:12

Bachinstitut pisze:Znam ten plan, ale AB 1858 jest tam ciągle więzienie.
No to mamy problem. Plan z 1858, jak zdołałem w międzyczasie ustalić, pochodzi z książeczki wydanej z okazji jakiejś tam rocznicy Towarzystwa Naukowego Lekarzy. Oznaczono na nim obiekty związane z opieką zdrowotna i nie tylko. Literka "A" wskazuje miejsce pierwszych posiedzeń tego Towarzystwa, a jednocześnie siedzibę Muzeum Pomorskiego (Pommersches Museum, Rosengarten), jak to zaznaczono.
Awatar użytkownika
Bachinstitut
Expert
Posty: 11311
Rejestracja: 22 cze 2004, o 17:54

Postautor: Bachinstitut » 26 sty 2008, o 07:35

W każdym razie w latach 1857-1859 AB podaje, że pod Grüne Schanze 1 jest
Polizeigefängnis-Gebäude. Po roku 1859 ten obiekt znika (budowa Neustadt?), adres Grüne Schanze 1 przejmuje dawna parcela Grüne Schanze 2.
Przed rokiem 1856 Städisches-Gefängnis posiada adres Kleiner Pradeplatz 495, ale cofając się jest tak
AB z lat 1841-1846 podają pod Kleiner Pradeplatz 495: „Ehemaliges Krankenhaus“
1836-1839 po prostu tylko „Krankenhaus“
1834-1836 „Armanhaus“

To jest ten nasz „Pokemon“?
Erich-Falkenwalder-Gesellschaft
Awatar użytkownika
Schulz
Expert
Posty: 1381
Rejestracja: 10 lis 2005, o 22:16
Lokalizacja: Stettin-Scheune, Berliner Chaussee

Postautor: Schulz » 27 sty 2008, o 21:42

Bachinstitut pisze:W każdym razie w latach 1857-1859 AB podaje, że pod Grüne Schanze 1 jest
Polizeigefängnis-Gebäude. Po roku 1859 ten obiekt znika (budowa Neustadt?), adres Grüne Schanze 1 przejmuje dawna parcela Grüne Schanze 2.
Przed rokiem 1856 Städisches-Gefängnis posiada adres Kleiner Pradeplatz 495, ale cofając się jest tak
AB z lat 1841-1846 podają pod Kleiner Pradeplatz 495: „Ehemaliges Krankenhaus“
1836-1839 po prostu tylko „Krankenhaus“
1834-1836 „Armanhaus“

To jest ten nasz „Pokemon“?
Ta ostatnia pozycja to ma być Armenhaus?. Tak, czy owak, cofając się w czasie, dochodzimy do tzw. „starego baraku” (Alte Baracke, Nr. 320 [Rosengarten 272-276/Grüne Schanze 11a-14]), wybudowanego w roku 1727 z przeznaczeniem na koszary, którego ściany wybudowano w konstrukcji ryglowej (mur pruski). Fredrich podaje (Die Baugeschichte Stettins…, 1929, 82), że w roku 1785 szachulcowe ściany budynku zostały wzmocnione, a od 1835 r. przeznaczono go na szpital zakaźny dla chorych na ospę (czyli nasz Pockenlazarett). Fredrich prawdopodobnie nic nie wiedział, że w latach 1834-36 służył za "Dom Ubogich", ale może nie czytał AB-chów? Oczywiście żartuję i nie mam, jak na razie, możliwości tego sprawdzić. Jedyne co mi musisz wyjaśnić, to dlaczego podajesz adres Grüne Schanze 1. Czy wtedy numeracja szła z góry na dół?

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 19 gości