Witam

Jest to mój pierwszy post. Chciałbym podzielić się materiałami dotyczącymi obiektów dawnej odlewni żeliwa Ferrum na al. Powstańców Wielkopolskich 29 (Apfelallee 29). Mieszkam tuż obok od ponad 30 lat i już za dziecka słyszałem, że w czasie wojny był tam obóz pracy przymusowej, a na strychu w kamienicy obok przebywali więźniowie. Postanowiłem zainteresować się tym tematem i wybrałem się do Archiwum Państwowego. Tam znalazłem dokumenty z akt Policji Budowlanej. Dzięki temu wiem jakie budynki pod tym adresem się znajdowały. Zamieszczam załącznik ze zdjęciem satelitarnym z nałożonymi konturami budynków jakie się tam znajdowały przed wojną.
Dzięki temu można zobaczyć, które z budynków jeszcze pozostały.
Wiem, że kilka lat temu ktoś na forum szukał jakichkolwiek informacji na temat obozu Kosakenberg. Jeżeli jest ktoś zainteresowany materiałami z akt Policji Budowlanej to chętnie je udostępnię. Może ktoś posiada inne informacje na ten temat.

download/file.php?mode=view&id=19681

glodzio pisze:(...) Może ktoś posiada inne informacje na ten temat.

Witam,
Na temat obozu nic nowego nie wniosę, ale jak wynika z Adressbucha’43, przy Apfelallee 29 była fabryka walizek H. Hermelinka.
Ta informacja doprowadziła mnie do takiego znaleziska z 1924 r.: W Internecie można przeczytać, że po wojnie firma kontynuowała produkcję w Stavenhagen (Meklenburgia) do 1972 r. a produkt wyglądał następująco:
http://www.ebay.com/itm/Alter-Koffer-H- ... 1851818134

Bogus pisze:

glodzio pisze:(...) Może ktoś posiada inne informacje na ten temat.

Podejrzewam, że nie tylko Bogus "Na temat [tego] obozu nic nowego" nie wniesie. Nawet najnowsze wydanie papierowej Encyklopedii Szczecina" z 2016 roku po obfitym tekście Krzysztofa Żurawskiego o obozach pracy przymusowej w Szczecinie, który w tym temacie nie wiele nowego wnosi, odsyła nas do spisu obozów pracy przymusowej, określonego tu jako "pełnego imiennego wykazu (obozów zidentyfikowanych)", opublikowanego w 2003 roku w Suplemencie [nr] 1 Encyklopedii Szczecina. Na 118 podanych tam adresów większość, to albo adresy zbiorowego zakwaterowania robotników przymusowych z całej okupowanej Europy (co zresztą wynika z nazwy tego wykazu - "Wykaz obozów zbiorowego zakwaterowania robotników cudzoziemskich na terenie Szczecina w 1939-1945"), albo adresy zamieszkania lub pracy robotników skierowanych do konkretnego zakładu, jak być może w tym przypadku do wymenionej przez Bogusa fabryki walizek. Adresów tych, jak dotąd nikt nie weryfikował, bo choćby: co to znaczy Reichspostlager Stettin Kohlmarkt, którego obecny adres wskazano na Starym Rynku? Stary Rynek w 1945 roku oznaczal rynek w ciągu obecnej ulicy Grodzkiej (przy kościele św. Jakuba). Czyli co obóz ten mieścił się na tym rynku, czy w okolicznych kamienicach? Czy po prostu jakiś kamienicznik za rządowe pieniądze wynajmowal kwatery pracownikom zatrudnionym przez Pocztę Rzeszy. Albo Gemeinschaftslager Heiligegeiststr. 4/5, czyli wg spisu ulica Pod Bramą a dzisiaj św. Ducha. Tyle tylko, że są to dwie różne kamienice po obu stronach wylotu ulicy Podgórnej, w dodatku przedzielone budynkiem tzw. Trafostacji. Żeby było śmieszniej nr 1-4 w tym czasie należał do adresu Schulzenstr. 22. Zamiast zweryfikować to w księgach adresowych i nie tylko, to wciska się nam taki kit.
Nie dotyczy to oczywiście wymienionych w tym wykazie obozów karnych i koncentracyjnego w Policach, które zostały ostatnio solidnie opisane w ostatnim numerze Szczecinera.

A wracając do tytułu postu "Obóz pracy na Pomorzanach Kosakenberg". W swojej nazwie "Gemeinschaftslager Kosackenberg" nawiązuje do naturalnego wzniesienia na Pomorzanach, które obecnie nazywamy "Wzgórzem Hetmańskim" (niem. Kosacken Berg), i na którym Niemcy w latach 1863–65 wybudowali wieżę ciśnień wody pitnej. Być może tam lub w jej okolicy zatrudnieni byli robotnicy przymusowi mieszkający (?) przy Powstańców Wielkopolskich 29.

Jeżeli chodzi o wymieniony "Gemeinschaftslager Heiligegeiststr. 4/5" to prawidłowy adres tego obozu zbiorowego zakwaterowania to Heiligegeiststr. 5. Należał on do znanej wówczas, szczecińskiej fabryki produkującej konstrukcje stalowe i mosty mianowicie J.Gollnow & Sohn, Stettin-Bredow. Na zdjęciu pieczątka obozowa pochodząca z dokumentu / zaświadczenia dotyczącego wyżywienia dla polskiego robotnika przymusowego.

W wersji podanej na Forum sedina.pl w dniu 28 stycznia 2005 brzmiało to tak:
„[poz.] 24. Gemeinschaftslager Fa. Gollnow – Heiligegeiststr. 4/5” (autor: Torney),
natomiast w tym samym poście w dniu 24 maja 2005 brzmiało to tak:
„[poz.] 26. Obóz pracy Gemeinschaftlager Gollnow. Mieścił się przy ulicy Św. Krzysztofa. W obozie przebywali Polacy” (autor: smuda). Od siebie dodam, że ulica św. Krzysztofa to późniejsza ulica Pod Bramą, a obecnie ulica św. Ducha.
Ja z kolei cytowałem poprawiony tekst z Encyklopedii Szczecina (Suplement I). Z tego co wiem autorzy bazowali na ustaleniach nieżyjącego już archiwisty i historyka dr Bogdana Frankiewicza.
Jak ten temat jest traktowany współcześnie przez historyków wystarczy zacytować stronę Archiwum Państwowego w Szczecinie (http://www.szczecin.ap.gov.pl/news/pl/r ... -swiatowej), cyt.: „Na terenie obecnego Pomorza Zachodniego w czasie drugiej wojny światowej pracowało kilkuset polskich robotników przymusowych. Ze względu na rolniczy charakter regionu, większość z nich została zatrudniona w rolnictwie, ale kilkadziesiąt tysięcy pracowało w Szczecinie i Policach – był to największy na Pomorzu Zachodnim kompleks obozów pracy przymusowej (ok. 150 obozów).”
Nic dodać, nic ująć. Tylko kto to teraz uporządkuje?