Schulz pisze: ↑12 gru 2007, o 21:16
Schulz pisze:Bachinstitut pisze:Jeszcze coś mnie intryguje. Na prawo od Steuergebäude - te parterowe.
Też mnie to intryguje, sądzę, że jest to budyneczek na narożnej parceli należącej do Kirchplatz Nr. 2. A widać go, gdyż nie ma jeszcze budynku Arsenału.
Bachinstitut pisze:Może to stało jednak na środku placu?
Wyjaśnię, że wymieniona tu nazwa Kirchplatz to obecny Plac Zawiszy. Obecnie po 12 latach pojawiło się na stronach fb zdjęcie, które pomogło rozwiązać problem (zdjęcie nr 1). Jest to widok od strony obecnej Kępy Parnickiej przedstawiający dworzec szczeciński i górujące nad nim zabudowania Nowego Miasta z drugiej połowy XIX wieku. Widać tu nabrzeże przeładunkowe przed dworcem, fragment budynku dworca, obok niego plac postojowy dorożek i magazyn towarów. Natomiast powyżej dworca Bramę Odrzańską umożliwiającą wejście do miasta, mur krenależowy wzdłuż obecnej ulicy Owocowej i mur oporowy rawelinu 8-9 (obecny plac autobusowy na placu Grodnickim), a na rawelinie budynek mieszkalny przy Charlottenstraße Nr. 1 (Ks. Świętopełka). Obok widoczne są niezasypane jeszcze fosy dawnych fortyfikacji, a ponad nimi zabudowa Nowego Miasta przy ulicy Karlstraße (Korzeniowskiego) i wokół placu Kirchplatz (Plac Zawiszy). Na środku placu wznosi się budynek szachulcowy określany w naszej dyskusji sprzed laty jako „to parterowe”.
Wertując dostępne źródła czytamy, że w roku 1865 roku nasze miasto dostąpiło zaszczytu zorganizowania międzynarodowej wystawy wyrobów rzemiosła i przemysłu. Dokładne informacje o tym wydarzeniu podaje m.in. gazeta „Illustrirte Zeitung“ z 1865 roku (zdjęcie nr 2). Cały cykl artykułów na ten temat upubliczniono w 44 tomie Illustrirte Zeitung: Band 44, 1865, 1. Halbjahr, Nr. 1123–1147; tamże numery Nr. 1139, 29.04.1865; Nr. 1145, 10.06.1865; Nr. 1147, 24.06.1865 (
https://de.wikisource.org/wiki/Illustrirte_Zeitung). Podano tam, iż otwarcie wystawy nastąpi w maju 1865 roku (wnętrze pawilonu na placu kościelnym na ilustracji nr 3). Prezentację wyrobów zaplanowano w dwóch pawilonach zlokalizowanych na dwóch jeszcze niezabudowanych placach, jeden na tzw. „placu armatnim” naprzeciw budynku ekonomii koszar artylerii (w miejscu planowanej i nigdy niezrealizowanej budowy szpitala miejskiego), natomiast drugi pawilon na tzw. placu kościelnym, gdzie z czasem miał stanąć kościół (Kirchplatz).
Ten drugi pawilon to właśnie intrygujący nas przed laty budynek, z którego dwóch wież, jak czytamy w gazecie, rozpościerał się piękny widok na rozległą dolinę Odry, Jezioro Dąbskie i wzgórza pokryte lasem bukowym. Nie udało się ustalić ile czasu intrygująca nas budowla stała na Placu Kościelnym. Faktem jest że pomiędzy 1867 a 1874 rokiem był na tyle zaniedbany i prawdopodobnie już niezabudowany, że jeden z mieszkańców tego rejonu kupiec Haase (Lindenstraße 11) z własnej inicjatywy urządził tu efektowny zieleniec.
W kolejnym wydaniu gazeta podaje, że uroczystego otwarcia w dniu 12 maja dokonał następca tronu Friedrich Wilhelm Kronprinz von Preußen. Równolegle z wystawą przemysłową na placu ćwiczeń przed Bramą Berlińską (Brama Portowa) ulokowano wystawę zwierząt hodowlanych, wyrobów rolniczych, i różnego rodzaju maszyn rolniczych. W dniu 18 maja w obecności następcy tronu zorganizowano przy „placu armatnim” pokaz nagrodzonych zwierząt (w tym miejscu w 1882 r. ukończono budowę sądu przy ul. Kaszubskiej). Z relacji gazety wynika, że w wystawie brało udział ponad dwa tysiące wystawców z całych Niemiec oraz z wielu państw europejskich. Opis wydarzeń utrwalono na trzech ilustracjach i trzech nieznanych nam dotychczas fotografiach.
Drugi pawilon wystawowy zbudowano na tzw. "placu armatnim" obok budynku ekonomi koszar artylerii (ilustracja nr 4, zdjęcie nr 5 i nr 6). Na ilustracji nr 4 widzimy w tle zabudowania przy ulicy Kaszubskiej, tj. Dom Czeladników (Kaszubska 46), kamienicę mieszkalną 47, a na przeciwległym narożniku Dom Sierot, późniejszą szkołę Luisenschule (Kaszubska 48, obecnie boisko SP 64); natomiast po prawej fragment budynku ekonomii koszar artyleryjskich (Sąd Rejonowy, Narutowicza 19); z kolei na tyłach pawilonu widzimy budynek Fundacji Klasztornej Johanniskloster (Urząd Skarbowy nr 2, Kaszubska 30 i budynek Fundacji Salingresches Stift, Neue Wallstraße (Potulicka 58). Zdjęcie nr 5 przedstawia pawilon wystawowy na "placu armatnim" obok budynku ekonomii koszar prawdopodobnie pod koniec budowy, podobnie jak na zdjęciu nr 6 (zdjęcie upublicznione dzięki uprzejmości Pana Ryszarda (rys-ter), gdzie w tle widoczny jest również fragment ulicy Kaszubskiej z zabudową, czyli Dom Czeladników (Kaszubska 46), narożna kamienica Kaszubska 47, a następnie na przeciwległym narożniku Dom Sierot, późniejsza szkoła Luisenschule (Kaszubska 48, obecnie boisko SP 64) .
Istnieją przesłanki (po przejrzeniu ksiąg adresowych, planów miasta oraz kalendarium szczecińskiego sporządzonego przez Johann-Sebastian-Bachinstitut • Stettin), że pawilon pomiędzy ulicą Potulicką a Kaszubską został wykorzystany przez miasto jako hala ćwiczeń (15.04.1867 wykonano projekt hali sportowej nazwanej tu „Turnhalle” przy Neue Wall Straße 3. Hala sportowa działała także po zmianie nazwy ulicy w 1894 roku na Bellevuestraße oraz numeracji (nr 57). W 1910 roku halę przebudowano na schronisko młodzieżowe, które od 1920 roku nosiło adres Linsingenstraße 57. Schronisko zostało zniszczenie w wyniku nalotu 6.01.1944 r.
Wyżej wspomnieliśmy, że równolegle do wystawy przemysłowej zorganizowano również wystawę zwierząt hodowlanych i wyrobów rolniczych oraz maszyn dla rolnictwa, w związku z tym prawdopodobnie na placu. na którym w 1882 roku stanie budynek sądu przy ulicy Kaszubskiej, odbył się pokaz nagrodzonych na wystawie rolniczej zwierząt (zdjęcie nr 7; w tle prawdopodobnie kamienice przy ulicy Narutowicza).
W załączeniu również plan Szczecina z 1866 roku, na którym zaznaczono poszczególne miejsca tego wydarzenia:
1. Pawilon wystawowy, Kirchplatz (Plac Zawiszy)
2. Pawilon wystawowy, Kanonenplatz (plac przy Narutowicza-Kaszubska)
3. Plac ćwiczeń przed Bramą Berlińską (plac przy Wojska Polskiego-Krzywoustego
4. Plac pokazowy nagrodzonych zwierząt, Kanonenplatz (plac przy Kaszubskiej-Narutowicza)
źródło: Plan Stettin Neu Aufgenommen Friedrich Nagel 1866 (fragment planu ze strony Deutsche Fotothek).